Wat als je geen ambitie hebt?

Ergens had ik verwacht dat ik na drie maanden reizen wel antwoorden zou hebben op vragen als: wat wil ik nu? Waarom voelde ik me niet gelukkig met alle kansen op een presenteerblaadje? Ik heb toch gestudeerd? Je moet nu iets van jezelf gaan maken, anders is het zonde van je studie.

Werkweken van slechts 15 uur

Voordat we verder in dit onderwerp duiken, nog even een leuke throwback naar de jaren ’30. John Maynard Keynes, Brits econoom, deed toen een interessante voorspelling. Volgens hem zou de economie zo goed vooruit gaan, dat we in de tijd waarin we nu leven, werkweken van slechts 15 uur zouden hebben. In plaats van problemen rondom onze banen, zouden we ons zorgen maken over hoe we al die vrije tijd zouden moeten doorbrengen. Hoezo ambitie?

Van baan naar carrière naar roeping

Gedragspsycholoog Maslow zat er dan minder naast. Zodra onze basisbehoeftes zijn vervuld, zijn we volgens hem als mens hongerig naar nieuw doelen: erkenning, waardering, zelfontplooiing en zingeving. Ons werk laat zien wie we zijn. ‘Workism’ noemt journalist Derek Thompsom dit. Een uitvinding van de 20^e eeuw die impliceert dat werk het middelpunt is geworden van onze identiteit. Dat werk is veranderd van een baan in een carrière, en van een carrière in een roeping. Economisch belang maakt plaats voor betekenis. Wat je doet is vereenzelvigd met wie je bent.

Geen ambitie hebben is zo slecht nog niet

Laten we vooropstellen dat ambitie moeten hebben een overtuiging is die we onszelf opleggen. Want wie bepaalt dat we überhaupt ambitie moeten hebben? Sterker nog, er kleven best een aantal voordelen aan géén ambitie hebben. Want een cultuur, waarin werk een dusdanig onderdeel van zelfontplooiing vormt, zal zich uiteindelijk kenmerken door teleurstelling, stress en burn-out concludeert Thompson. Er kleven dus zeker voordelen aan het niet hebben van een duidelijke ambitie.

Ambities nastreven zorgt voor druk

Ambities nastreven is een tijd- en energievretende klus. Ja, je zou kunnen zeggen dat je dan je passie of droom najaagt, maar stel dat je dat nou niet doet? Dan kun je behoorlijk wat tijd stoppen in je vrije tijd, gezin, je sociale leven of je werk – net waar jij zin in hebt! Je kunt je werk doen op de manier die voor jou goed voelt, zonder druk te voelen iets te moeten bereiken. Je werk is gewoon maar werk.

Ambitie tonen kan in je nadeel werken

Met de overtuiging dat je ambitie moet tonen, ga jij enthousiast je sollicitatiegesprek in. Als er wordt gevraagd waar jij over vijf jaar wilt staan, zeg je: “Ik zou dan graag een afdeling managen en verantwoordelijk zijn voor de overall strategie”. Een heel nobel streven, tenzij je tegenover de afdelingsmanager zit die verantwoordelijk is voor die strategie, en die voorlopig geen plannen heeft om plaats te maken voor iemand anders. Een dergelijk antwoord kan dus compleet verkeerd vallen, zeker binnen een wat kleiner bedrijf. Jouw ambitie kan al snel een bedreiging worden voor de mensen die er werken.

Ambitie is een zaak van morgen

Als je erg ambitieus bent, en altijd bezig bent met het najagen van een bepaald doel, een droom of passie, leef je eigenlijk altijd in de toekomst. En juist omdat die eindbestemming zo duidelijk is, kan het zo zijn dat je kansen in het hier en nu misloopt. Er wordt wel eens gezegd dat je zonder duidelijke ambitie meer open staat voor onverwachte ontwikkelingen. Ambitie zorgt dus in zekere mate voor een setje oogkleppen.

Tsja, en waar sta je dan over vijf jaar?

Tijdens welk sollicitatiegesprek wordt deze vraag niet gesteld? Maar wat als je geen ambitie hebt? Doe je dan ook niet anders voor. Je zou je zelfs kunnen afvragen of een ambitieuze organisatiecultuur wel bij je past. Kijk liever naar welke waarden van een organisatie jou aantrekken en waarom. In de huidige arbeidsmarkt heb jij als kandidaat bijna alle kaarten in handen.

En als die vraag je gesteld wordt? Dan kun je altijd antwoorden dat je dat nog niet heel duidelijk voor je hebt. Dat je graag inspeelt op kansen die zich voordoen of dat je graag voor een werkgever werkt in wiens filosofie je gelooft. Dat je streeft naar een goede balans tussen werk en privé omdat jij dan op je best bent. Je kunt zelfs de vraag terugleggen: welke verwachtingen heeft de werkgever van jou? Waarom zoeken ze iemand met ambitie? En hoe vertaalt dat zich in je dagelijkse werkzaamheden?

Waar ik sta over vijf jaar?

Geen flauw idee. Misschien wel precies waar ik nu ben. Misschien iets minder stress, iets meer leuke reisjes, iets minder quarantaines. Mijn ambitie? Gelukkig en gezond zijn. Voelen dat ik zowel werk qua privé goed in mijn vel zit. De mensen van wie ik hou om me heen. Vertel me, is er dan wel een mooiere ambitie dan dat?

Karlijn